Nhôm có phải là kim loại lưỡng tính không? Tính chất hóa học của nhôm và tính chất vật lý của nhôm thể hiện như thế nào? Tính lưỡng tính của các hợp chất của nhôm được thể hiện ra sao trong các phản ứng hóa học? 

Nhôm Có Phải Là Kim Loại Lưỡng Tính Không?

Chất Lưỡng Tính Là Gì? Nhôm Có Phải Kim Loại Lưỡng Tính Không?

Chất lưỡng tính là chất vừa có khả năng tác dụng với dung dịch axit, vừa có khả năng tác dụng với bazo. Ví dụ:

Al₂O₃ + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂O
Al₂O₃ + 2NaOH → 2NaAlO₂ + H₂O
Zn(OH)₂ + 2HNO₃ → Zn(NO₃)₂ + H₂O
Zn(OH)₂ + 2KOH → K₂ZnO₂ + 2 H₂O

Tính chất hóa học của nhôm và hợp chất của nó có vài điểm đặc biệt. Hợp chất của nhôm Al2O3, Zn(OH)2,…đều là các chất có tính lưỡng tính. Nói rằng chất có tính lưỡng tính tác dụng được với axit và bazơ. Vậy nói ngược lại, chất tác dụng với axit và bazơ là chất có tính lưỡng tính có đúng không? Điều ngược lại này là không đúng. Chất có tính lưỡng tính khi tác dụng với axit hoặc bazơ gây ra phản ứng trung hòa. Nhưng nhiều loại hợp chất khi tác dụng với axit hoặc bazơ không gây ra phản ứng trung hòa. Ví dụ như:

CuCl₂ + H₂SO₄ → CuSO₄ + 2HCl
CuCl₂ + 2NaOH →2NaCl + Cu(OH)₂

Như vậy, nhôm tan được trong dung dịch axit và dung dịch bazo. Tính chất hóa học của nhôm như vậy thì nhôm có thể hiện tính lưỡng tính không? Như đã nó ở trên, chất có tính lưỡng tính có thể tác dụng được với dung dịch axit và bazo. Nhưng chất tác dụng được với dung dịch axit và bazo chưa chắc là chất có tính lưỡng tính. Nhôm chỉ có một tính duy nhất là tính kim loại. Theo đó, nhôm không mang tính lưỡng tính.

Các Loại Chất Lưỡng Tính

➤ A. Vô Cơ

1. Ion (→Các muối axit của axit yếu): HCO₃ -, HSO₃ -, HS – , HPO₄ 2- , H₂PO₃ -,…
2. Muối của Axir yếu và Bazơ yếu: (NH4)₂CO₃, (NH4)₂SO₃
3. Oxit: Al₂O₃, ZnO, Cr₂O₃, PbO, ZnO…
4. Hidroxit: Al(OH)₃, Zn(OH)₂, Cr(OH)₃, Pb(OH)₂, Zn(OH)₂, Be(OH)₂, Cu(OH)₂, Sn(OH)₂, Sn(OH)_4,…
   Riêng •Cu(OH)2 phải tác dụng kiềm đặc C% > 40%
   •Cr(OH)3 phải tác dụng với dung dịch kiềm còn YẾU không tham gia vào đây.
5. Kim loại (vừa tác dụng với HCl và NaOH) : Al, Zn, Be, Sn…(kiềm đặc). Không có khái niệm “Kim loại lưỡng tính”. Ở đây ta chỉ xét kim loại vừa tác dụng với dung dịch axit và kiềm.
   +Các kim loại kiềm: Li, Na, K, Rb, Cs và kiềm thổ: Ca, Ba.

➤ B. Hữu cơ

1. Amino axit (H2N)xR(COOH)y:tất cả các loại aminoaxit đều là chất lưỡng tính:NH₂CH₂COOH, CH₃-CH(NH₂)-COOH, HO-C₆H₅-CH₂-CH(NH₂)-COOH
2. Dạng: HOOC-R-COONa (thay Na = Ca, Ba, K … tương tự): HOOC-CH₂-COONa, HOOC-(CH₂)₄-COONa…
3. Dạng R-COONH₄: muối amoni
   R-COONH₄+ HCl → R-COOH + NH₄Cl
4. R-COONH₄+ NaOH → R-COONa + NH₃ + H₂O
5. Dạng R-COONH₃-R’: CH₃-COONH₃-CH₃

Tính Chất Hóa Học Của Nhôm Kim Loại

Nhôm là kim loại có tính khử mạnh. Nó dễ bị oxi hóa thành ion Al³⁺. Ta có: Al → Al³⁺ +3e. Vậy nhôm có thể phản ứng với chất nào?

Tính Chất Hóa Học Của Nhôm – Phản Ứng Hóa Học Của Nhôm Với Axit

Nhôm có thể tan trong dung dịch nào? Liệu tất cả các dung dịch axit đều hòa tan được kim loại này?

a) Với H⁺ (HCl, H₂SO₄ loãng…)

Al phản ứng dễ dàng → muối + H₂

2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂

2Al + 3H₂SO₄ loãng → Al₂(SO₄)₃ + 3H₂

b) Tác dụng với các axit có tính oxi hóa mạnh: HNO₃ loãng hoặc đặc, H₂SO₄ đậm đặc

Nhôm tác dụng với HNO₃

M + HNO₃ → M(NO₃)_n + {NO₂, NO, N₂O, N₂, NH₄NO₃} + H₂O

Ví dụ: 

Al + 6HNO₃ đặc, nóng → Al(NO₃)₃ + 3NO₂ + 3H₂O

Al + 4HNO₃ loãng → Al(NO₃)₃ + NO + 2H₂O

Nhôm tác dụng với H₂SO₄ đặc, nóng

2Al + 6H₂SO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 3SO₂ + 6H₂O

* Lưu ý: Al thụ động với H₂SO₄ đặc nguội và HNO₃ đặc nguội. Vì vậy có thể dùng bình nhôm để chứa hay chuyên chở axit HNO₃ đặc nguội và H₂SO₄ đặc nguội.

Tính Chất Hóa Học Của Nhôm – Phản Ứng Hóa Học Của Nhôm Với Dung Dịch Bazo

Al tham gia phản ứng dễ dàng với các dung dịch kiềm:

2Al + 2NaOH + 2H₂O → 2NaAlO₂ + 3H₂

2Al + Ba(OH)₂ + 2H₂O → Ba(AlO₂)₂ + 3H₂

Cơ chế phản ứng (thứ tự xảy ra phản ứng):

Trước tiên, Al tham gia phản ứng với nước:

2Al + 6H₂O → 2Al(OH)₃ + 3H₂

Al(OH)₃ sinh ra là hiđroxit lưỡng tính tan được trong dung dịch kiềm:

Al(OH)₃ + NaOH → NaAlO₂ + 2H­₂O

* Lưu ý:

Nếu cho hỗn hợp Na, K, Ba, Ca và Al (hoặc Zn) vào nước dư, xảy ra các phản ứng:

2M  + 2H₂O → 2MOH + H₂

MOH + H₂O + Al → MAlO₂ + 3/2H₂

Tính Chất Hóa Học Của Nhôm – Phản Ứng Với Phi Kim

a) Tác dụng với oxi

Bột Al cháy trong không khí khi được đun nóng cho ngọn lửa màu sáng chói.

2Al + 3O₂ → Al₂O₃

* Lưu ý:

• Al chỉ phản ứng với oxi trên bề mặt. Vì tạo ra lớp màng oxit bao phủ bề mặt, bảo vệ và ngăn cản Al tham gia phản ứng tiếp).
• Muốn phản ứng xảy ra hoàn toàn thì phải loại bỏ lớp oxit bao phủ trên bề mặt Al. Người ta thường làm bằng cách tạo hỗn hợp Al – Hg hoặc dùng Al bột đun nóng.

b) Với các phi kim khác

Nhôm phản ứng được với các phi kim khác → muối.

Al tự bốc cháy khi tiếp xúc với các halogen:

2Al + 3Cl₂ → 2AlCl₃

Khi đun nóng, Al tác dụng với bột S:

2Al + 3S → Al₂S₃

Tính Chất Hóa Học Của Nhôm – Phản Ứng Nhiệt Nhôm (Điều Chế Một Số Kim Loại)

Phản ứng nhiệt nhôm là phản ứng hóa học tỏa nhiệt, trong đó, nhôm đóng vai trò là chất khử ở nhiệt độ cao. Vậy nhôm có thể khử những oxit nào ở nhiệt độ cao?

Al khử được oxit của các kim loại đứng sau nhôm ở nhiệt độ cao

2Al + Fe₂O₃ → Al₂O₃ + 2Fe

2Al + 3CuO → Al₂O₃ + 3Cu

Tính Chất Hóa Học Của Nhôm – Nhôm Tác Dụng Với Nước

Al không phản ứng với nước vì được lớp oxit mỏng, bền và đặc khít bảo vệ. Nếu phá bỏ lớp oxit bao phủ bề mặt, Al phản ứng trực tiếp với nước.

2Al + 6H₂O → 2Al(OH)₃ + 3H₂

Al(OH)₃ là chất kết tủa dạng keo màu trắng khi sinh ra sẽ bao kín bề mặt của Al kim loại. Ngăn cách không cho Al tiếp xúc với nước để phản ứng tiếp nữa. Do vậy, phản ứng này chỉ có ý nghĩa về mặt lý thuyết.

Tính Chất Hóa Học Của Nhôm – Tác Dụng Với Dung Dịch Muối

Al đẩy được kim loại đứng sau ra khỏi dung dịch muối của chúng:

2Al + 3CuSO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 3Cu

Phản ứng với muối nitrat trong môi trường kiềm:

8Al + 3NaNO₃ + 5NaOH + 2H₂O → 8NaAlO₂ + 3NH₃

Phản ứng với muối nitrat trong môi trường axit (giống phản ứng với HNO₃):

Al + 4H⁺ + NO₃^– → Al³⁺ + NO + 2H₂O

Hoạt Động Thu Mua Phế Liệu Nhôm

Nhôm hiện được ứng dụng rất nhiều trong ngành sản xuất và tiêu dùng. Những ứng dụng của nhôm và hợp kim nhôm khiến lượng nhôm khai thác hiện nay ngày càng nhiều. Do đó,trữ lượng nhôm trong tự nhiên đang dần cạn kiệt. Giải pháp tái chế, tái sử dụng nhôm phục vụ trong cách ngành nghề hiện đang là giải pháp được xã hội khuyến khích thực hiện. Để quý khách hàng dễ dàng theo dõi giá cả thu mua phế liệu nhôm, Phế Liệu 247 mang đến bảng giá nhôm phế liệu. Quý khách hàng có thắc mắc hay cần tư vấn, vui lòng liên hệ đến số 1900 6891 để được hỗ trợ tư vấn.